ROCZNICA AGRESJI ZWIĄZKU RADZIECKIEGO NA POLSKĘ 17 WRZEŚNIA 1939 R.

ROCZNICA  AGRESJI  ZWIĄZKU  RADZIECKIEGO 

NA  POLSKĘ  17  WRZEŚNIA  1939  R.

   Dn. 17 września 1939 r. Związek Radziecki dokonał zbrojnego najazdu na Polskę, która od 1 września toczyła nierówną walkę z hitlerowskimi Niemcami.

   Agresję poprzedziło zawarcie przez Niemcy i Związek Radziecki tzw. paktu Ribbentrop-Mołotow (23 sierpnia 1939 r.), na mocy którego miał nastąpić IV rozbiór Polski.

   Do radzieckiej napaści doszło bez wypowiedzenia wojny, ze złamaniem układu o nieagresji i czterech innych umów międzynarodowych.

  Radziecka agresja stanowiła zdradziecki cios w plecy dla Polski, toczącej od 1 września walkę z Niemcami. Stalin rzucił przeciwko Polsce ok. 470 tys. żołnierzy Armii Czerwonej, ponad 4700 czołgów i ok. 3300  samolotów. Polskie władze państwowe i wojskowe musiały schronić się w Rumunii, by uniknąć niewoli.

   Mimo chaosu wiele polskich formacji wojskowych stawiło opór agresorowi.

   Na Polesiu, Wołyniu, Podolu i Lubelszczyźnie biły się z Armią Czerwoną oddziały Korpusu Ochrony Pogranicza.

   Przez dwa dni (20-21 września) polscy żołnierze i ochotnicy bronili miasta Grodno przed radzieckimi jednostkami pancernymi. Po zajęciu Grodna żołnierze radzieccy rozstrzelali w odwecie ok. 300 osób, w tym wielu uczniów szkół grodzieńskich.

   Na zachód od Lwowa prowadziła walki z Armią Czerwoną Grupa Operacyjna Kawalerii generała Władysława Andersa, usiłująca przedostać się na Węgry. Grupa uległa rozbiciu, a ranny gen. Anders trafił do niewoli.

   Inwazja radziecka zniweczyła polskie plany stawiania Niemcom oporu przy granicy z Rumunią, zdezorganizowała polską obronę, zmusiła polskie władze do ewakuacji za granicę i przyspieszyła klęskę Polski w 1939 r. Do radzieckiej niewoli dostało się do 250 tys. polskich żołnierzy i funkcjonariuszy służb mundurowych.

   Po uzgodnieniach z hitlerowskimi Niemcami Związek Radziecki zagarnął 52 % obszaru Polski z 13,4 mln ludności. Polskie Kresy Wschodnie zostały wcielone do Związku Radzieckiego. Na terenach tych wprowadzono ustrój komunistyczny, a mieszkańców poddano brutalnej rusyfikacji. Radziecka policja polityczna NKWD przystąpiła do masowych aresztowań osób stanowiących elitę polskiego społeczeństwa. Wiosną 1940 r. w ramach tzw. zbrodni katyńskiej NKWD wymordowało 22 tys. polskich jeńców wojennych i więźniów politycznych, w tym oficerów Wojska Polskiego i policjantów. W latach 1940-41 doszło również do czterech masowych przesiedleń mieszkańców Kresów Wschodnich w głąb Związku Radzieckiego. W strasznych warunkach wywieziono wówczas za Koło Podbiegunowe, do Kazachstanu i na Syberię ok. 330 tys. ludzi, w tym 200 tys. Polaków. Przesiedleńców skazano na morderczą pracę i beznadziejną egzystencję na „nieludzkiej ziemi”.

   Po II wojnie światowej Kresy Wschodnie nie powróciły do Polski. Mieszkający tam Polacy zostali w większości zmuszeni do osiedlenia się w nowej Polsce, która przez 45 lat, aż do 1989 r., znajdowała się pod kontrolą Związku Radzieckiego.

                                                                                  oprac. mgr Rafał Kutryba